İşveren İşçiye Servis Sağlamak Zorunda mı?

Çalışma hayatında, özellikle büyük şehirlerde ve ulaşımın zor olduğu bölgelerde, işçilerin işyerine ulaşımını sağlamak önemli bir konu haline gelmiştir. Gaziantep gibi şehirlerde, işverenlerin işçilerine servis sağlamasının zorunlu olup olmadığı konusu, iş hukukunun önemli bir parçası olarak tartışılmaktadır. Peki, işverenler işçilerine servis sağlamak zorunda mı? Bu sorunun yanıtı, iş hukuku kapsamında çeşitli durumlara göre değişiklik gösterebilmektedir.

İş Kanunu’nda işverenin işçiye servis sağlama zorunluluğu doğrudan belirtilmemiştir. Ancak bazı durumlarda işçiye servis sağlanması gerekebilir.

Bununla birlikte, bu konu sadece yasalarla değil, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleriyle de şekillenir. Gaziantep işçi avukatı olarak bu konuyu detaylı bir şekilde incelemek, hem işverenler hem de işçiler için büyük önem taşır.

Çoğu işçi, servis hizmetinin bir lüks değil, bir gereklilik olduğunu düşünürken, işverenler bu hizmetin bir zorunluluk olmadığını savunur. Fakat belirli durumlar, bu görüşün aksine, işçiye servis sağlanmasını zorunlu kılabilir. Özellikle büyük şehirlerde, işyerinin merkeze uzak olması durumunda işçilere sağlanan servis hizmeti, işçilerin işlerini sürdürebilmeleri için hayati bir öneme sahip olabilir.

İş Kanunu Kapsamında Servis Sağlama Zorunluluğu

İş sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesi hükümleri

İş Kanunu’na göre işverenlerin işçilerine servis sağlama zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bu durum, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile farklı bir şekilde düzenlenebilir. Eğer iş sözleşmesinde işverenin işçilere servis sağlayacağına dair bir madde yer alıyorsa, bu durumda işveren bu hizmeti sunmak zorundadır. Aynı durum, toplu iş sözleşmelerinde de geçerlidir. Özellikle toplu iş sözleşmeleri, işçiler adına daha geniş haklar sağlayabilir ve bu sözleşmelerde servis hizmeti bir hak olarak tanımlanmışsa, işveren bu yükümlülüğü yerine getirmek zorunda kalır.

Toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmelerinde “işverenin işçilere servis sağlama yükümlülüğü” açıkça yer alıyorsa, işveren bu hizmeti iptal edemez. İptal etmeyi planladığında ise işçilerin onayını almak zorundadır. Aksi takdirde, bu durum iş koşullarında esaslı bir değişiklik olarak kabul edilir ve işçi sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

Bu bağlamda, Gaziantep gibi ulaşım imkanlarının sınırlı olduğu şehirlerde işverenlerin işçilere servis sağlaması, sözleşmelerle güvence altına alınmışsa, bu hizmetin kesilmesi işçilerin mağduriyetine yol açabilir. Özellikle işçiler, işe gidip gelme zorluğu yaşadığı bölgelerde bu hakkı önemli bir avantaj olarak görmektedir.

Kadın çalışanlar için gece vardiyası düzenlemesi

Kadın çalışanlar için servis sağlama zorunluluğu, kanunlar çerçevesinde özellikle gece vardiyalarında önem arz etmektedir. İş Kanunu ve Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik’e göre, belediye sınırları dışındaki işyerlerinde ya da toplu taşıma araçlarının yeterli olmadığı yerlerde gece vardiyasında çalışan kadın işçiler için işveren servis sağlamak zorundadır.

Bu düzenleme, kadın çalışanların gece vardiyalarında güvenli bir şekilde işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. İşverenin, kadın çalışanların gece çalışmaları için uygun bir ulaşım aracı temin etmesi zorunludur. Özellikle büyükşehirler dışında ya da merkezi olmayan işyerlerinde bu uygulamanın hayata geçirilmesi iş güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Gaziantep işçi avukatı olarak bu tür konularla ilgili olarak işverenlerin ve işçilerin haklarını bilmesi, olası anlaşmazlıklardan korunmaları açısından kritik öneme sahiptir.

Kadın işçilerin gece vardiyalarında bu haklarının ihlal edilmesi durumunda, işçilerin başvurabileceği yasal yollar bulunmaktadır. Servis hizmeti verilmemesi, iş güvenliği riski oluşturduğunda, bu durum işçinin sözleşmesini feshetmesi için haklı bir gerekçe olabilir.

Servis Hizmetinin Zorunlu Olduğu Durumlar:

Bazı durumlarda, işverenlerin servis hizmeti sunması yasal olarak zorunludur. Bu durumlar şunlardır:

• Gece vardiyasında çalışan kadın işçiler: 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesine göre, gece vardiyasında çalışan kadın işçilere, işyerinden konutlarına ve konutlarından işyerine güvenli bir şekilde ulaşımını sağlayacak araçlarla ulaşım imkanı sağlanmalıdır.
• Engelli işçiler: 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un 10. Maddesine göre, engelli işçilere işyerine gidip gelmeleri için gerekli ulaşım araçlarını sağlamak veya bu ulaşım için gerekli masrafları karşılamak işverenin yükümlülüğüdür.

Servis Hizmetinin Kaldırılması Durumunda İşçi Hakları

Esaslı değişiklik ve işçinin sözleşmeyi fesih hakkı

İşverenin, işçilere sağladığı servis hizmetini aniden kaldırması, iş koşullarında esaslı bir değişiklik olarak kabul edilir. İş Kanunu’nun 22. maddesi uyarınca, çalışma koşullarında esaslı değişiklikler ancak işçinin onayı ile yapılabilir. Eğer işveren, işçiye sağladığı servis hizmetini kaldırmak isterse, bu değişikliği yazılı olarak işçiye bildirmeli ve işçinin onayını almalıdır. İşçi, bu değişikliği kabul etmiyorsa, 6 iş günü içinde yazılı olarak itiraz hakkına sahiptir. İşçi bu süre zarfında sessiz kalırsa, yapılan değişikliği kabul etmiş sayılır.

Eğer işveren bu süreçleri işletmeden servis hizmetini tek taraflı olarak kaldırırsa, bu durum işçiye sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı tanır. İşçinin bu durumda yapabileceği şeylerden biri, iş sözleşmesini feshederek kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmak olabilir. Özellikle ulaşımı zor olan bir bölgede bulunan işyerlerine gitmek için servis sağlayan işverenler, bu hizmeti ortadan kaldırdığında işçinin mağduriyetine sebep olabilir. Bu nedenle işverenin servis hizmetini kaldırması, işçinin iş koşullarını ciddi şekilde etkileyebileceği için esaslı bir değişiklik olarak kabul edilmektedir.

Gaziantep işçi avukatı olarak, işçilerin bu gibi durumlarda yasal haklarını bilmeleri çok önemlidir. Eğer işveren, işçinin onayı olmadan böyle bir değişikliğe giderse, işçi kanuni haklarını korumak adına iş mahkemesine başvurabilir. Bu tür davalarda işçinin lehine sonuçlar çıkması muhtemeldir, zira işverenin işçi onayı olmadan koşullarda esaslı bir değişiklik yapması hukuka aykırı sayılır.

Özetle, servis hizmetinin kaldırılması durumunda işçiye yazılı bildirim yapılmalı ve bu değişikliğe işçinin rızası alınmalıdır. Aksi durumda, işçi iş sözleşmesini feshederek tazminat talep edebilir.

İşveren Servis Sağlamazsa İşçilerin Alternatif Hakları

Yol ücreti talepleri

İşverenin servis sağlamadığı durumlarda, işçilerin yol ücreti talep etme hakkı doğabilir. İş Kanunu’na göre, işverenin işçilere servis sağlama yükümlülüğü olmasa da, bu yükümlülüğün bulunmadığı durumlarda işçiler, yol parası gibi ek yardımlar talep edebilirler. Bu talepler, özellikle iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde yer alıyorsa, işçi bu haktan yararlanabilir.

Eğer işçi, işyerine ulaşım konusunda zorluk yaşıyorsa ve işveren servis sağlamıyorsa, yol parası işveren tarafından karşılanabilir. Bu yardım genellikle işçiye aylık olarak belirlenen sabit bir miktar üzerinden yapılır ve bu tutar işçilerin maaşlarına ek olarak verilebilir. Gaziantep işçi avukatı olarak bu tür taleplerin işçi tarafından işverene yazılı olarak iletilmesi, hakların korunması açısından önemlidir.

Yol ücreti, işçinin işyeri ile evi arasındaki mesafe ve ulaşım imkanlarına göre değişkenlik gösterebilir. Eğer işçi, iş sözleşmesi kapsamında servis yerine yol ücreti talep etme hakkına sahipse, işverenin bu talebi karşılaması zorunludur. Bu hak genellikle toplu iş sözleşmeleri veya işyerinin iç yönetmeliklerinde açıkça belirtilmiş olabilir.

Servisin kaldırılması durumunda mahkemeye başvurma yolları

Eğer işveren, daha önce sağladığı servis hizmetini işçilerin onayı olmadan kaldırırsa, işçi mahkemeye başvurma hakkına sahiptir. Bu durum, iş koşullarında esaslı bir değişiklik olduğu için, işverenin bu kararı işçiye yazılı olarak bildirmesi ve işçiden onay alması gerekmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesine göre, işçi bu değişikliği kabul etmediğini işverene yazılı olarak bildirdiğinde, işverenin bu kararı tek taraflı olarak uygulamaması gerekir.

İşveren, işçinin onayı olmadan bu tür bir değişiklik yaparsa, işçi iş mahkemesine başvurarak hakkını arayabilir. Bu durumda mahkeme, işçinin sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi durumunda kıdem ve ihbar tazminatları gibi hakların ödenmesine karar verebilir. Özellikle ulaşımı zor olan bir bölgede çalışan işçilerin servis hizmetinin aniden kaldırılması, onların işlerini sürdürebilmelerini güçleştirebilir. İşçi, bu durumda yasal yollara başvurarak haklarını arayabilir.

Gaziantep işçi avukatı olarak, bu tür durumlarda işçilerin mahkemeye başvurup servis hakkını talep etmeleri mümkün. Mahkeme, işverenin bu değişiklikte işçilerin rızasını almamış olmasını göz önünde bulundurarak işçinin lehine karar verebilir.

Sonuç

İşverenin işçiye servis sağlama zorunluluğu, Türkiye’deki İş Kanunu kapsamında direkt bir yükümlülük olmamakla birlikte, çeşitli durumlarda bu hizmetin sağlanması gerekebilir. İşveren, işçilere servis sağlamaya yönelik bir yükümlülük altında değildir, ancak iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmeleri ile bu tür bir sorumluluk doğabilir. Özellikle gece vardiyasında çalışan kadın işçiler için servis sağlama zorunluluğu, İş Kanunu’na göre belirli durumlarda mecburi kılınmıştır.

Eğer işveren, daha önce sağladığı servis hizmetini kaldırmak isterse, bu değişiklik esaslı bir değişiklik olarak değerlendirilir ve işçinin onayı alınmadığı takdirde bu uygulama hukuka aykırı kabul edilebilir. İşverenin servis hizmetini kaldırması, işçilerin işyerine ulaşımını ciddi anlamda zorlaştırıyorsa, işçi bu durumda iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkına sahip olabilir ve yasal yollara başvurarak tazminat talep edebilir.

Gaziantep gibi şehirlerde, toplu ulaşımın yetersiz olduğu veya işyerlerinin şehir dışında bulunduğu durumlarda işçilerin servis hakkı işçiler açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle hem işçiler hem de işverenler, servis sağlama yükümlülükleri konusunda İş Kanunu ve sözleşme hükümleri doğrultusunda hareket etmelidir.

Sonuç olarak, işverenin işçiye servis sağlama zorunluluğu yoktur, ancak belirli durumlarda ve sözleşme hükümlerinde bu yükümlülük doğabilir. Gaziantep işçi avukatı olarak işçilerin haklarını koruyacak şekilde bilgilendirilmeleri ve gerekli yasal yollara başvurmaları büyük önem taşımaktadır.

Örnek Olay ve Yargıtay Kararları

1. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı – Servis Hizmetinin Kaldırılması (Esas: 2015/3220, Karar: 2016/18925)

Vakıa: Bu davada, işveren uzun yıllar boyunca işçilere servis hizmeti sağlamış, ancak maliyet gerekçesiyle bu hizmeti kaldırmıştır. İşçi, işyerine ulaşımın toplu taşımayla oldukça zor olduğunu, servis hizmetinin kaldırılmasının iş şartlarında esaslı bir değişiklik olduğunu savunarak iş sözleşmesini feshetmiştir. İşçi, fesihten sonra kıdem ve ihbar tazminatı talep etmiştir.

Mahkeme kararı: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, servis hizmetinin uzun yıllardır sağlandığını ve bunun kaldırılmasının iş şartlarında esaslı bir değişiklik olduğunu belirterek işçinin haklı fesih yapabileceğine hükmetmiştir. Servis kaldırılması nedeniyle işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hak ettiği kararlaştırılmıştır. Sonuç olarak, işverenin iş şartlarında bu tür bir değişiklik yaparken işçinin onayını alması gerektiği ve aksi halde işçiye tazminat hakkı doğacağına karar verilmiştir.

2. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Kararı – Kadın Çalışanlara Gece Vardiyası Servis Sağlanması (Esas: 2018/15732, Karar: 2019/614)

Vakıa: Bu davada, bir kadın çalışan gece vardiyasında çalışmakta olup, işveren gece vardiyası için servis sağlamak zorunda olmasına rağmen servis hizmeti sağlamamıştır. Kadın çalışan, vardiya saatlerinde toplu taşıma araçlarının bulunmadığını ve gece vakti işyerine ulaşımın güvenlik açısından riskli olduğunu belirterek iş sözleşmesini feshetmiştir.

Mahkeme kararı: Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, işverenin Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket ettiğini tespit ederek, işçinin fesihte haklı olduğunu belirtmiştir. Mahkeme, işverenin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesinin işçinin haklı nedenle fesih yapmasına olanak sağladığına ve işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir.

Bu iki karar, işverenin servis hizmeti sağlama yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda işçilerin haklarını korumak adına yasal dayanak teşkil edebilir.

Not: Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır. Yasal bir sorunuz varsa, bir avukata danışmanız tavsiye edilir.

Sıkça Sorulan Sorular