📌 TİHEK’ten Emsal Nitelikte Karar
✨ Özet: Kamu kurumlarında (ve özel sektörde) görev yeri değişikliği yapılırken çalışanın engellilik durumunun gözetilmemesi, “makul düzenleme” yükümlülüğünün ihlali sayılabiliyor. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun (TİHEK) 2025/385 sayılı kararı, bu konuda açık bir çerçeve çiziyor:
➡️ Engellinin durumunu dikkate almadan işlem yapan idare, ayrımcılık yasağını ihlal etmiş sayılabilir ve 💰 idari para cezası ile karşılaşabilir.
📝 Karar Künyesi (TİHEK)
📍 TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU – KURUL KARARI
- Başvuru Numarası: 2024/1601
- Toplantı Tarihi/Sayısı: 25.06.2025 / 244
- Karar Numarası: 2025/385
🗨️ “Başvuru; başvuranın görev yerinin engel durumu gözetilmeksizin değiştirilmesi nedeniyle ayrımcılık yasağının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.”
❓“Görev Yeri Değişikliği Engellilik Gözetilmeden Yapılırsa Ne Olur?”
Somut olayda başvurucu;
- 🧠 epilepsi,
- 😮💨 KOAH,
- 💓 hipertansiyon tedavisi görmekte olduğunu,
yeni atandığı yerin ikametgâhına uzak, kalabalık/gürültülü ve enfeksiyon riski içeren bir ortam olduğunu belirtiyor.
➡️ Bu nedenle sağlık durumuna uygun bir yerde çalışma talep ediyor.
📌 TİHEK, bu talebi “makul düzenleme” kapsamında değerlendiriyor.
⚖️ Engelli Çalışan Haklarında Makul Düzenleme Nedir?
📖 6701 sayılı Kanun’a göre “makul düzenleme”:
👉 Engellinin haklarını diğer bireylerle eşit şekilde kullanabilmesi için ölçülü, gerekli ve uygun değişiklik/tedbirlerdir.
📝 Kararda;
- işverenlerin/idarelerin engelli personel için “açık, erişilebilir ve zamanında uygulanan bir süreç” işletmesi,
- engeli kaldıracak seçenekleri personelle birlikte belirlemesi,
- gereksiz külfet yoksa uygulanması gerektiği,
vurgulanıyor.
🚫 Aksi halde, bu adımların atılmaması makul düzenleme yükümlülüğünün ihlali anlamına geliyor.
⚖️📌 Ayrımcılıkta İspat Yükü Kimde?
TİHEK, 6701 sayılı Kanun m.21’e dayanarak ispat yükünün yer değiştirdiğini hatırlatıyor:
- ✅ Başvurucu kuvvetli emare ortaya koyarsa,
- ❌ Ayrımcılık yapılmadığını ispat görevi karşı tarafa (idare/işveren) geçer.
🔎 Kararda ayrıca AİHM ve AGİT yaklaşımına atıf yapılıyor.
🗨️ “Başvuranın … engel durumuna uygun gerekli düzenlemelerin yapıldığına ilişkin yeterli bilgi ve belge sunulamadığından ayrımcılık yasağının ihlal edilmediği ispat edilememiştir.”
🔑 Engellinin Görev Yeri Değişikliğinde TİHEK Kararı Gerekçesinden Öne Çıkanlar
- 🏢 İdare, personel ihtiyacı gerekçesiyle birden çok kişiyi atamış; fakat engelli başvurucu bakımından özel değerlendirme yapılmamış.
- 📄 Başvurucu daha önce engelli raporunu sunmuş ve mesai kolaylığı istemiş; idare özel değerlendirme yapmadan talebi reddetmiş.
- ⚖️ TİHEK, müzakereye dayalı ve ölçüsüz külfet doğurmadığını ortaya koyan bir değerlendirme yapılmadığını tespit etmiş.
➡️ Sonuç: Engellilik temelinde ayrımcılık.
💰 Sonuç ve Yaptırım: Ayrımcılık Tespiti + Üst Sınırdan Para Cezası
TİHEK;
🗨️ “başvurucunun engel durumuna uygun ve enfeksiyon riski taşımayan bir göreve atanma talebinin makul düzenleme niteliğinde olduğunu” belirtti.
➡️ Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi, “kamusal yaşama tam ve etkin katılımın engellenmesi” sonucunu doğurdu.
⚠️ İhlal “ağır ve sistematik” kabul edildi.
💸 Muhatap idareye: 204.285,00 TL idari para cezası uygulandı (üst sınırdan).
📚 Engellilerin Görev Yeri Değişikliğine Dair Hukuki Çerçeve
- 📜 Anayasa m.49-50 → Çalışma hakkı ve engellilerin özel korunması.
- 📜 6701 m.3 → Engellilik temelinde ayrımcılık yasağı.
- 📜 EHİS m.27 → Engellilerin eşit koşullarda çalışma hakkı (Kararda geniş atıf).
❓ Sık Sorulan Sorular (FAQ)
🔹 “Engelliyim, görev yerim engelime uygun değil; ne yapmalıyım?”
👉 Sağlık/engel raporlarınızı idareye verin.
👉 Yazılı olarak “makul düzenleme” talep edin (ör. daha az riskli birim, ulaşım kolaylığı, vardiya düzeni).
⚠️ İdare, ölçüsüz külfet iddiasını somut belgeyle ispatlamak zorundadır.
🔹 “İdare ‘personel ihtiyacı var’ diyorsa süreç biter mi?”
❌ Hayır. Genel ihtiyaca dayanmak tek başına yeterli değil.
✅ Engelli personel için ayrı, müzakereye dayalı çözüm analizi yapılmalı.
🔹 “Bu karar sadece kamu için mi?”
❌ Hayır. Karar kamuya ilişkin olsa da, TİHEK gerekçesi kamu–özel ayrımı yapmadan işverenlerin yükümlülüğünü vurguluyor.
✅ Uygulayıcılar İçin Kısa Kontrol Listesi
1️⃣ Engel bilgisi yazılı kayıt altına alındı mı?
2️⃣ Çalışanla müzakere edilip alternatif çözümler üretildi mi?
3️⃣ Tercih edilen çözüm gereksiz külfet mi? Somut analiz yapıldı mı?
4️⃣ Erişilebilir ve zamanında süreç işletildi mi?
5️⃣ ❗ Reddedildiyse, ispat yükünün sizde olduğunu unutmayın.
🔔 Son Söz
Bu karar; “herkese aynı muamele”nin adalet olmadığını, engellinin durumuna göre makul uyarlama yapılmasının hukuki zorunluluk olduğunu bir kez daha gösterdi.
⚠️ Engellilik gözetilmeden yapılan görev yeri değişiklikleri, ayrımcılık riski taşır ve 💸 para cezası doğurabilir.
🗨️ “Başvuranın engel durumuna uygun, enfeksiyon riski taşımayan bir yere atanma talebi makul düzenlemedir; yerine getirilmemesi ihlaldir.”
Bir yanıt yazın